Một nhà thiết kế nội thất có sức ảnh hưởng lớn đến thời kỳ mở đầu của trào lưu hiện đại, người có công giới thiệu vẻ đẹp của “kỷ nguyên máy móc” đến với nghệ thuật nội thất thông qua những sản phẩm nội thất làm từ thép, nhôm và thuỷ tinh, cộng tác đắc lực của huyền thoại Le Corbusier vào cuối những năm 1920 và 1930, không ai khác chính là Charlotte Perriand.
Điều đầu tiên mà khách du lịch thường làm khi đến Les Arcs ở Savoie tại Pháp là đậu xe cách xa ngọn núi. Quy tắc này vẫn không thay đổi kể từ khi khu nghỉ mát trượt tuyết mở cửa lần đầu tiên vào năm 1968. Và người đưa ra quy tắc đó không ai khác ngoài Charlotte Perriand, nhà thiết kế chính của dự án này.
Trong sự nghiệp kéo dài sáu thập kỷ của mình, Perriand đã tạo ra những dấu ấn mạnh mẽ nhất vào thế kỷ 20 khi mang cách tiếp cận theo chủ nghĩa nhân văn và hiện đại đến các dự án nội thất trên khắp thế giới. Toàn bộ tác phẩm của bà đã trở thành chủ đề của một cuộc triển lãm mới tại Bảo tàng Thiết kế của London. Trong đó phong cách của Charlotte Perriand nổi bật lên với thiết kế hiện đại. Sự nghiệp của bà đã giúp định hình cách chúng ta sống trong ngôi nhà ngày nay.
“Một người cộng tác và tổng hợp có năng khiếu”
Cô gái trẻ Perriand đã làm việc với kiến trúc sư và nhà thiết kế nổi tiếng người Pháp gốc Thụy Sĩ Le Corbusier tại quê hương Pháp của cô. Cô kiếm được một vị trí trong studio của Le Corbusier khi mới 24 tuổi. Những lần cộng tác đã khởi đầu cho sự nghiệp của cô và hình thành tình bạn lâu dài với những người như Pierre Jeanneret và Jean Prouvé. Theo Justin McGuirk, người phụ trách chính của Bảo tàng Thiết kế thường nhắc đến Perriand là “người cộng tác và tổng hợp có năng khiếu”.
Tuy nhiên, vào thời của bà, tầm cỡ của những người cộng tác với bà thường làm lu mờ tài năng của Perriand. Ngày nay, may mắn thay là những tác phẩm của Perriand đã được đánh giá cao với sự ngưỡng mộ xứng đáng dành cho những món đồ nội thất được các nhà sưu tập đặc biệt khen ngợi.
Sự nghiệp thiết kế hiện đại của bà được chia thành ba yếu tố và thời kỳ riêng biệt: Thời đại máy móc; Tự nhiên và Xu hướng nghệ thuật; Thiết kế mô-đun cho cuộc sống hiện đại.
Bên trong “thế giới của Perriand”
Thời đại máy móc – đúng như tên gọi cho thấy sự nghiệp thiết kế ban đầu của Perriand khi bà đã làm việc và chế tác kim loại cho các đồ nội thất của mình.
Trong số các tác phẩm của triển lãm bao gồm bản sao của căn hộ studio của riêng bà ở Saint-Sulpice, Paris. Triển lãm giải thích rằng việc hạn chế không gian có ảnh hưởng lâu dài đến nhà thiết kế, khơi dậy sự đánh giá cao đối với các không gian lưu trữ và sử dụng nhiều lần.
Sự sắp đặt này là một trong những hoạt động giải trí trong phòng được Assemble – nhóm thiết kế 3D của triển lãm đưa vào không gian. Một số khác bao gồm việc tái thiết lại bộ đồ do Perriand và Le Corbusier thiết kế cho Salon d’Automne năm 1929, một khu văn phòng được thiết kế vào năm 1957 cho chi nhánh London của Air France và một phòng ngủ trong dinh thự sinh viên Maison du Mexique ở Paris từ năm 1952.
“Chúng tôi đã trưng bày các thiết kế của Perriand trong cuộc trò chuyện với nhau. Perriand thường thiết kế các khu vui chơi giải trí trong phòng lớn để trưng bày những tác phẩm sáng tạo của bà. Đồ nội thất của bà luôn được trưng bày ở giữa và đặt cạnh các đồ vật khác. Chúng tôi lặp lại điều này bằng cách thiết lập một loạt các phòng nội thất trong suốt triển lãm, xóa nhòa ranh giới giữa các hoạt động giải trí quy mô lớn. ” – Assemble chia sẻ
Giữa những tác phẩm nội thất như ghế, bàn và giường, những không gian này cũng thể hiện cam kết của Perriand trong việc bảo quản đúng cách. Tủ sách có kích thước bằng bức tường đặc trưng của bà được tìm thấy trong suốt cuộc triển lãm cho thấy tác phẩm này có kích cỡ rất lớn. Bảo tàng giải thích việc bao gồm các bản sao quy mô của chúng cho phép du khách bước vào trong “thế giới của Perriand”.
“Những vòng xoắn và lần lượt của phong trào chủ nghĩa hiện đại”
Perriand tiếp tục sáng tạo đồ nội thất bằng kim loại tại studio của Le Corbusier, nơi bà đã phát triển ra một loạt ghế thép hình ống. Trong số đó có tác phẩm được biết đến nhiều nhất là Chaise Longue Basculante, tác phẩm mà du khách có thể nhìn thấy trong tất cả các giai đoạn của cuộc đời Perriand kể cả trước và sau khi sản xuất.
Tuy nhiên Perriand đã chuyển hướng phong cách từ thời đại máy móc của bà sang các tác phẩm có hình thức tự nhiên vào những năm 1930. Theo McGuirk, sự thay đổi này đã phản ánh chính “những bước ngoặt của phong trào chủ nghĩa hiện đại”.
Lấy cảm hứng từ việc thu thập và chụp ảnh các đồ vật mà bà tìm thấy trong tự nhiên, tác phẩm của Perriand có chất lượng thực sự “hữu cơ”. Trong phần này, hai chiếc bàn gỗ được tạo hình tự nhiên, hùng vĩ kết nối hành trình của du khách, chúng cũng được chấm phá bởi những mảnh vỡ tự nhiên từ khúc gỗ, que củi… từ kho lưu trữ của riêng Perriand.
Vật liệu tự nhiên đã vượt qua kim loại trong thời kỳ này, và Perriand đã có thể khám phá điều này xa hơn trong chuyến du lịch vòng quanh Nhật Bản và sau đó là Việt Nam. Tại đây, bà đã kết hợp chủ nghĩa hiện đại châu Âu của mình với nghề thủ công của hai quốc gia. Từ đó, tre đã trở thành vật liệu yêu thích của các nhà thiết kế.
Xuyên suốt triển lãm, các tác phẩm của Perriand được trưng bày trên các khối canxi silicat. Assemble cho biết: “ Những tác phẩm này được xếp chồng lên nhau để tạo thành nhiều nền tảng khác nhau, mang lại sự tương phản hơi tàn bạo nhưng thực dụng với sự sang trọng của đồ nội thất của Perriand và thể hiện sự quan tâm tiên phong của bà ấy đối với vật liệu công nghiệp và tính mô-đun.”
Các nhà thiết kế đồ họa APFEL đã tạo ra một hệ thống đi kèm để ghi chú thích, theo đó mỗi ký hiệu được làm từ một tấm kim loại mỏng, chỉ đơn giản là các khe ở giữa các khối. Được xây dựng mà không có bất kỳ bản sửa chữa nào, do đó phần lớn triển lãm có thể được thay đổi vị trí, các khối được thiết kế để sử dụng trong một khung cảnh lâu dài sau khi triển lãm kết thúc.
“Perriand luôn có thể thuyết phục mọi người”
Tổng hợp các bài học của hai phần trước, phần cuối của triển lãm trưng bày tác phẩm của Perriand sau khi bà trở về Pháp. Tác phẩm được trưng bày trong Thiết kế Mô-đun cho Cuộc sống hiện đại kết hợp sự khám phá ban đầu của Perriand vào việc sử dụng không gian sáng tạo, mối quan tâm sau này của cô đối với môi trường và vật liệu tự nhiên.
Tại đây, du khách có thể xem dự án Les Arcs được chia nhỏ theo đúng nghĩa đen. Ở trung tâm của phòng trưng bày là một mô-đun phòng tắm đúc bằng nhựa duy nhất mà Perriand đã thiết kế riêng cho dự án. Chúng được lắp ráp ngoài công trường để tận dụng tối đa khoảng thời gian bảy tháng mỗi năm, nơi công việc xây dựng có thể thực sự diễn ra trên đỉnh núi tuyết khác.
Theo Cecile Romualdo, người phát ngôn thiết kế của Les Arcs, cách tiếp cận này là một cuộc cách mạng trong những năm 1960. Nhưng nó chắc chắn không phải là yếu tố duy nhất mà Perriand đi ngược lại để giới thiệu đến khu nghỉ dưỡng. Romualdo cho rằng niềm tin nữ quyền của các nhà thiết kế chính là một lý do tại sao nhà bếp có không gian mở lại trở nên rất phổ biến vào thời điểm đó.
Bà nói: “Là một nhà nữ quyền, Perriand từ chối bó hẹp phụ nữ trong một căn bếp kín.” Bà đã tạo ra những khu vực bếp giống quầy bar này để những người phụ nữ có thể trao đổi và chia sẻ những khoảnh khắc sum họp trong nhà với gia đình của họ.
Luôn tin tưởng vào quyết định của mình, Romualdo cho biết Perriand đã yêu cầu nhân viên tại Les Arcs đích thân gọi cho bà bất cứ khi nào có khách gặp vấn đề với nhà bếp không gian mở để bà có thể thuyết phục họ. “Cuối cùng thì Perriand luôn thuyết phục được mọi người,” Romualdo nói.
“Perriand có một tầm nhìn triết học về công việc của mình”
Cùng với việc là một nhà nữ quyền, phong cách chính trị xã hội chủ nghĩa và nhân văn của Perriand cũng được tìm thấy trên thiết kế đường vào khu nghỉ mát. Ví dụ, việc Perriand nhấn mạnh vào các nhóm căn hộ hơn là các nhà gỗ riêng lẻ nhằm phục vụ hai mục đích.
Thứ nhất, nó ngăn ngọn núi trở nên quá đông đúc với các tòa nhà nhân tạo sẽ hủy hoại môi trường xung quanh. Thứ hai, cách tiếp cận này khiến cho tất cả những người ở tại Les Arcs đều có cùng sự trải nghiệm, bất kể giá phòng như thế nào.
Perriand đã 65 tuổi khi tham gia dự án Les Arcs mà bà mất 20 năm để hoàn thành. Romualdo chia sẻ rằng, “Bà ấy không phải là nhà thiết kế duy nhất làm việc tại khu nghỉ dưỡng, nhưng đã trở thành một nhà lãnh đạo hiệu quả. Tôi đã có cơ hội nói chuyện với Roger Godino, Guy Rey Millet, Gaston Regairaz và Yvon Blanc, anh trai của Robert Blanc (những người đã làm việc cùng Perriand) khi tất cả họ vẫn còn sống. Tất cả đều nhất trí: Charlotte như là linh hồn của nhóm họ.”
“Les Arcs là một trong nhiều dự án nghỉ dưỡng trượt tuyết mà Perriand đã thực hiện sau này trong sự nghiệp của bà, nhưng nó nổi bật là khác biệt so với phần còn lại”, Romualdo nói. Cho đến ngày nay, các công ty thiết kế vẫn thán phục tầm nhìn của Perriand khi du khách liên tục đặt phòng trước để tìm kiếm “trải nghiệm Perriand”.
Perriand có một tầm nhìn triết học về công việc của mình và đó là lý do tại sao thiết kế của bà vẫn rất hiện đại cho đến tận ngày nay. Bởi vì nó hoàn toàn phù hợp với mối quan tâm của thời đại chúng ta.
Dịch: Nguyễn Hương Lan (Nguồn: design week)
XEM THÊM:
